Obsesyon, istemeden akla gelen, rahatsız edici, kişinin iradesiyle zihninden uzaklaştıramadığı, inatçı, tekrar eden düşünceler, davranışlar veya imgelerdir.

Kompulsiyon ise, obsesif düşüncelerin yarattığı kaygıyı azaltmak ve korkulan sonuçların oluşmasını engellemek için yapılan davranışlar veya zihinsel eylemlerdir.

Başlıca obsesyonlar bulaşma, dini-cinsel içerikli düşünceler, kendine veya başkasına zarar verme ile ilgili düşünceler, simetri-sayma-sıralama obsesyonları ve biriktirme-istifleme obsesyonlarıdır. Örneğin, bulaşma takıntısı olanlar başkalarıyla tokalaşmaktan, oturulan bir yere oturmaktan rahatsızlık duyarlar, çünkü kendilerine bulaşacağı veya kirlenecekleri korkusu yaşarlar. Simetri ile ilgili obsesyonu olanlar, duvarda düz durmayan bir tablodan fazlaca rahatsız olurlar. Dini obsesyonları olanlar, inançsızlık ve cezalandırılma korkusu yaşarlar. Acaba Tanrı’ya küfür mü ettim? Sorguladığım için günahkâr mıyım? gibi takıntılı düşüncelere sahip olurlar.

Kompulsiyonlar ise evden çıkmadan önce ütünün fişini çekip çekmediğini defalarca kontrol etmek hatta yoldan dönmek, kapıyı kilitleyip çıktığı halde tekrar dönüp dönüp kontrol etmek, yeterince temizlenmediği düşüncesiyle saatlerce banyoda kalmak, duvarda yamuk duran tabloyu kalkıp defalarca düzeltmek, dışarıda bulduğu eşyaları eve getirerek biriktirmek gibi eyleme dökülen yineleyici davranışlardır.

Peki tüm bunların OKB’mi yoksa günlük davranışlar mı olup olmadığını nasıl ayırt edebiliriz?

Çoğu kişinin bazı alışkanlık ve ritüelleri vardır. Mesela tedbirli olmak için yaptığımız bazı kontroller vardır. Gece yatmadan kapıyı kilitleyip kilitlemediğimize bakmak, çayın altını kapadık mı diye evden çıkarken kontrol etmek gibi. Bunlar normal davranışlardır, ama kapıyı kilitleyip yatıp sonrasında tekrar tekrar kalkıp kontrol etmek normal değildir. Yani bu düşünceler ve davranışlar, zihnimizi devamlı meşgul etmiyor, yaygın bir endişeye sebep olmuyor ve günlük akışımızı etkilemiyorsa bunların obsesif kompulsif bozukluk olduğunu söyleyemeyiz.

OKB ve EMDR Terapisi

Emdr terapisine göre ruhsal bozuklukların temelinde geçmişte yaşamış olduğumuz travmatik anılar ve olumsuz yaşam deneyimleri vardır. Emdr’ye göre zihnimizde uygun olmayan şekilde depolanan anıların kişide gelecek yıllarda işlevsel olmayan düşünce ve davranışlara neden olduğu kabul edilir. Obsesyonlar ve kompulsiyonlar da geçmişte yaşanmış ve işlenmemiş travmatik anıların dışa vurumudur. Emdr terapisi ile bu travmatik anılar ele alınarak tüm işlevsel olmayan travma bileşenleri işlevsel olanlar ile yer değiştirir. Bu şekilde obsesyon ve kompulsiyonlar ile bağlantılı olan anılar da çalışılarak, OKB ile ilgili semptomların azalması sağlanır. Emdr terapisinin obsesif kompulsif bozukluğun tedavisinde diğer terapi yöntemlerine göre daha kısa süre sürdüğü ve daha etkili olduğuna dair araştırmalar bulunduğu söylenmektedir.

Klinik Psikolog Sezen Sağlam